Yıllar sonra gelen edit: ‘Spoiler’ diye isyan eden ve isyan etmeye hazırlanan arkadaşlar için; dizi, 2007 yılında final yapmış, spoiler versem ne olur vermesem ne olur 🙂
Kaldı ki başlıkta yazdığım kendi yorumum. 6 sezon boyunca ‘Tony Soprano’ ölecek diye bir düşünceye kapılmanız gereksiz.
Yazdıklarımın spoiler olmadığını dizinin son bölümünü izlediğinizde anlarsınız ancak 🙂
—–
Televizyon tarihinin en iyi dizileri arasında gösterilen The Sopranos dizisi 1999-2007 yılları arasında paralı bir televizyon kanalı olan HBO (Home Box Office)’da yayınlanmıştı. Kanala oldukça ‘müşteri’ kazandıran The Sopranos dizisi 6 sezon boyunca büyük ilgi gördü.
Arkadaşa, eşe, dosta tavsiye edilecek yabancı dizilerin ilk sırasında yer alan Sopranos’un finali de adına yakışır bir şekilde olmuştu. (Olmuştu diyorum ama izleyeli bir kaç ay oldu sadece)
The Sopranos dizisinin 6. sezonunun 21. bölümü yani dizinin final bölümü bir çok insan gibi beni de şoke etti. Kısa sürede favorileriniz arasında yer alan diziyi 6 sezondur (6 yıldır da denilebilir) diziyi izliyorsunuz ve 1 saat süren son bölümünde adeta dakikanın bitmemesini istiyorsunuz. Finalin nasıl olacağına yönelik kafanızda senaryolar kurarken tüm düşünceleriniz bir bir egale ediliyor. Bobby’nin ölümünden sonra ağır yaralı Sil (Silvio Dante) ile ‘vedalaşan’ Tony, kız kardeşi Janice’e de uğruyor. Kendisini ağır yaralayan amcası Junior’dan da ‘helallik’ alan Tony için artık ölüm kaçınılmaz oluyor.
Tabi bu yorumu yapmanızda dizinin final bölümü olduğunu bilmeniz büyük bir etken. ‘Halka aç-halka kapat’ın bana göre farklı bir versiyonu olan bu vedalaşmalardan önce ise Tony Soprano ve Sopranos ailesi için zor günlerdi. Rakip ailenin yeni patronu Phil Leotardo ile sürekli çekilen Tony canını kurtarmak için 6. sezon boyunca görmediğimiz bir korkunun içine düşmüş ve aile bireyleri ile beraber başka bir evde pusuya yatmıştı.
Herneyse… Sonuçta rakip ailenin 2. adamı ile anlaşma sağlanmış ve Phil Leotardo’nun ipi çekişmişti.
Dizinin son 5 dakikasında ‘Artık her şey daha güzel olacak’ diye düşünürken bu kadar ‘sıkıcı bir final olamaz’ demekten de kendinizi alıkoyamıyorsunuz. Fakat işte tam burada yönetmenin ters köşe yapmasına maruz kalıyoruz.
Son 5 dakikayı fotoğraflarla incelersek:
-Tony Soprano kendi ailesiyle buluşacakları kafeye geliyor.
-Mekana bir göz attıktan sonra oturacağı yere geçiyor.
-Tek başına sıkıldığı belli olan Tony, şarkı listesine göz gezdiriyor ve dizinin sonuna kadar çalacak olan şarkıyı seçiyor: Journey – Don’t stop believing
-Kapıdan birisinin geldiğini anlıyor (kapının zili) o yöne bakıyor. Siyah paltolu bir kadın içeri giriyor.
Kafeye yeni birisinin geldiğini zil sayesinde plan değişmeden anlayabiliyoruz. (bknz: Pavlov’un köpeği deneyi)
Kapı zili tekrar çalıyor, gelen şapkalı bir adam.
-Nihayet karısı Carmela içeriye giriyor. Carmela oturduktan sonra kızının hamilelik testinden ve oğlunun nerede olduğu konusunda sohbet ediyorlar.
-Kapı zili çalıyor, gelen 2 kişiden birisi sorunlu evlat Anthony ve gri montlu bir adam.
Tabi ara ara kameranın gösterdiği tanımadığımız insanlar da kafamızı karıştırıyor ve ‘ne ayak bunlar’ diye geçiriyorsunuz içinizden.
Dizinin son 3 dakikasına girerken final bu şekilde bitmemeli diyorsunuz. A.J.’in işi ve genç kızımız Meadow’un arabayı park etmesinden daha önemli bir şeyler bekliyorsunuz.
Derken A.J.’den önce kafeye giren gri montlu abimiz ayağa kalkıyor. Zaman zaman Tony Soprano’yu kesen gri montlu abi zaten kafamızı karıştırmıştı.
Kafedeki diğer insanları da gösteren kamera grili abide daha farklı açılarla da kendisini gösteriyor.
Bu açıdan bakıldığında yönetmen dikkatimizi torunlarıyla yemek yemeye gelen yaşlı amcadan, sevgilisi ile eğlenen elemandan, içeri girerken gördüğümüz şapkalı dayıdan ve zencilerden daha fazla dikkat etmemiz gereken kişiyi vurguluyor.
Sevgili yönetmenimiz bu vurguyu öylesine öteye götürüyor ki Meadow gelmeden hemen önce tuvalete doğru giden grili abiyi kamera ile takibe alıyor.
Bu sırada final sahnesinde çalan Journey – Don’t Stop Believing parçasının ‘Hiding, somewhere in the night’ bölümü de yönetmenin bas bas bağırması bana göre. (Tesadüf olacağını hiç zannetmiyorum)
Plan sonrasında 2 zenci yemek seçerken görünüyor, Meadow arabasını park etmeye çalışıyor ve soğan halkalarının tadına bakılıyor…
Meadow nihayet arabayı park etmeyi başarıyor ve kafeye doğru koşar adım yol alıyor.
Akabinde ve detayında kapı zilimiz tekrar çalıyor. Biz Meadow’un içeri girdiğini düşünürken…
Ölümü simgeleyen karanlık ile başbaşa kalıyoruz ve ne olduğunu çözmeye çalışıyoruz.
10 saniye süren bu an bize Tony Soprano’nun öldüğünü anlatıyor.
Yönetmenin, 6 sezon izlediğimiz Tony Soprano’nun ölümünü neden göstermediği konusunda fazla bir şey diyemem. Ama bana göre çok çok akıllıca bir iş yapmış. 6 sezon boyunca tüm ‘yanlış’larına rağmen özdeşleştiğimiz Tony’nin ölümü de bu şekilde olmalıydı.
GÜNAY ÇAĞRICI 
Mayc ve Yasin’in yorumlarına ek olarak; son dakikalarda oldukça detay ve alegori var. Duvardaki resim, üniversite ve futbol ligi, koç, başarı, atletik olma, Tony’nin gençlik ve rüyalarından kalma sahneleri yansıtıyor, rüyasında koçuyla yaptığı konuşma ve hayal kırıklığı ve mermilerin erimesi. Gri montlunun soy adı Leotardo. Gelen siyahiler daha önceki sezonlarda Uncle Jun tarafından Tony’e suikast düzenlemesi için tutulan siyahilerin yakını. Meadow ise oldukça önemli bir parça burada. Arabayı park edemeyişi Tony’e yapılan başarısız suikastleri simgelemekte ve 3. zıplayışta park etmekte. Meadow gelseydi Tony’nin yanında otursaydı feci olabilirdi ve görüş açısı kısıtlanırdı tuvaletten gelen gri montlu herifin ve tabi drama boyutu diğer ayrıntılar neyse. Bu ayrıntılara zaten ailenin yaşadığı sorunlar ve son dönemde geldikleri boyut, uzaklaşma işlemeleri de vardı anımsamıyorum. Tony’nin seçtiği yer de önemli. Huy edinmiş, ona güzel bir açı sağlayacak etrafı izlemesi için. Etrafta oturanların da ufak detayları vardı. Ve biz de bu açıyı görüyoruz Tony’nin bakış açısıyla sonradan görüyoruz. Zil çaldığında kamera dış gözlemci olarak bizi Tony’nin yüzüne baktırmakta ve sonra ise bizi Tony’nin yerine koyup Tony’nin bakış açısından bakmakta. Etrafı izlerken ve kapı sesinden bu oturuyor. Silvio daha bir kaç bölüm önce restoranda yanındaki adama suikast düzenlenirken şahit oluyor ölüme ve şunu diyordu “geldiğini bile duymuyorsun”. Aynen öyle. Ağır çekim, ses, sonrası fark ediş. İzleyici olarak bile bize o sahnenin gelişini görmeyeceğimiz şekilde bakış açısı yaşatıp gösterdiler. Ve 3. kez kapı zili duyulduğunda Tony’nin bakış açısına geçtiğimizde ise bir karanlık, son buluyor, buluyoruz kendimizi orada. Benim şahsi fikrimce; Schrödinger’in kedisi gibi bir bakıma ama diğer yorum yapanları da destekleyerek bunları eklemek istedim ve yönetmenin “son”u böyle hazırladığını düşünüyorum. Son geldiğinde fark etmezsin ne görürsün, ne de duyarsın. Ne sonun gelişini, ne sonu, ne de sondan sonrasını (bu alegoriyle -bence- diziye sanatsal, muazzam bir final sahnesi hazırlamıştır, diziye yaraşır olarak “son” ancak bu kadar güzel ifade edilebilirdi ve getirilebilirdi… diğer bir son daha var son zamanda gördüğüm HBO’nun (yine) Westworld’den Dr. Ford’tan). Müziğin burada da önemi var. Sondan sonra duymuyoruz. Müziğin sözlerinin yeri bir ayrı zaten. Hem de üretilen teorilere ve bunlara sona, hepsine bağlanmamıza hitaben ‘ Don’t stop believing ‘ diyor, böyle kullanıyor yönetmen. Bu arada, seçilen müzik başta sahipleri tarafından onaylanmamış ve sonu göstermişler onlara öyle kabul etmişler daha başka ayrıntısı da vardır neyse. Bir de bana 22 bullets filmini anımsattı. Sonu açısından, oldukça manidardı. Oradaki mesajı da bir bakıma buradaki sonda gördüm. Yani Tony’e ya da bu hayata hiç bir zaman rahat yok, hep tetikte, orada son bulmadıysa bile. Bir de bir rüya aleminde daha; en kötüsü ne olduğunu bilememekmiş diyordu komadaykendi sanırım. Her bölümüyle, müziği, kadro, tema, diyaloglar.. kelimenin tam anlamıyla her şeyiyle gerçekten takdire şayan dolu dolu bir diziydi. Oldukça hayattan apaçık, hayali olmayan gerçek, zorlamasız sade (acı). Bence bu mükemmelliğe ulaşabileni yok, diğerleri olsa olsa false god olur (: ki zaten Game of Thrones zar zor rekorunu kırdı.
Edit: Ekleme; yönetmen şöyle bile demiş “aslında ben hiç jenerik yazısı olmasın istedim. Onun yerine kanal izin verdiği süre boyunca ekran siyah olacaktı. Ancak yönetmenler sendikası izin vermedi.”
meadow ve ceketli adam oraya sadece gerilim yaratmak adına konulmuş. Amaç tony gibi birinin her an öldürebileceği izlenimini vermek. Ama burdaki amaç Tony nin bu riskli ve tehlikeli hayata ragmen , önüne bakması yoluna devam etmesini göstermekmiş.
seçilen şarkı ise bilerek seçilmiş. sözlerde geçen bir gece bilinmeyene dogru yola çıkan trene bindi sözleri özellikle seçilmiş. kız trene bindi derken carmella gösterdili , cocuk trene bindi sözleri söylenirken de tony gösterildi. burdaki amaçta carmella ve tony tanıştıklarında ve evlendiklerinde bilinmeyene dogru bir yolculuga çıktılar mesajını vermek.
gelelim karanlıga. david chase burda vermek istediğim mesaj , öldürülme riskine ve hayatın tüm olumsuzluklarına ragmen yaşamayı sürdür , inanıcını kaybetme mesajını vermekti diyor. ( don t stop believing)
Tony normal bir insandan daha çok ölüm tehlikesiyle yaşayan bir insan. O an da öldürülebilir , her an öldürebilir. Karanlık onun o an öldürüldüğü için yapılmadı. Bütün bu risklere ragmen anından zevk almasını bilmek gerek ve güzel şeyler olacagına dair inancını kaybetmemek mesajını vermek istedim diyor.
hakkaten final şok etti yani marttan beri izliyorum internetten indirip bu akşam bitirdim.O gri montlu adamı bir kaç defa göstermesi belli ediyordu zaten birşeyler olcağını.Meadow tam içeri girerken babasının vurulduğunu gördü demek.
hassiktir lan ordan diyesim var size ama gerçekten de gelmiş geçmiş en iyi diziye ve dizi karakterine yakışan yorumlar
çok teşekkürler. izlediğim en efso diziydi ve bobby ile konuşmasınıda final bölümde 5 saniyeye sışıktırmışlardı. ölümle ilgili olan konusmalarını. ölen kişi öldüğünü anlarmı? sanırım sadece ekran kararır. hiç birşey hissetmez diyorlardı. açıkçası yapılabilecek en iyi finai yaptılar. ailesinin durumuda vahim..
bu siteden alıntı: meadow ve ceketli adam oraya sadece gerilim yaratmak adına konulmuş. Amaç tony gibi birinin her an öldürebileceği izlenimini vermek. Ama burdaki amaç Tony nin bu riskli ve tehlikeli hayata ragmen , önüne bakması yoluna devam etmesini göstermekmiş.
seçilen şarkı ise bilerek seçilmiş. sözlerde geçen bir gece bilinmeyene dogru yola çıkan trene bindi sözleri özellikle seçilmiş. kız trene bindi derken carmella gösterdili , cocuk trene bindi sözleri söylenirken de tony gösterildi. burdaki amaçta carmella ve tony tanıştıklarında ve evlendiklerinde bilinmeyene dogru bir yolculuga çıktılar mesajını vermek.
gelelim karanlıga. david chase burda vermek istediğim mesaj , öldürülme riskine ve hayatın tüm olumsuzluklarına ragmen yaşamayı sürdür , inanıcını kaybetme mesajını vermekti diyor. ( don t stop believing)
Tony normal bir insandan daha çok ölüm tehlikesiyle yaşayan bir insan. O an da öldürülebilir , her an öldürebilir. Karanlık onun o an öldürüldüğü için yapılmadı. Bütün bu risklere ragmen anından zevk almasını bilmek gerek ve güzel şeyler olacagına dair inancını kaybetmemek mesajını vermek istedim diyor.
Bu karanlığın Tony’nin ölümünü simgelediğinin kesin bir kanıtı daha var. İzleyenler Tony ile bacanağı Bobby’nin kavga etttiği bölümü hatırlar. Bu bölümde ikisi balığa çıkmış ve ölüm hakkında konuşmuşlardı. Tony “Ölünce ne olur?” diye sormuştu. Bobby ise “Bilmem, galiba ölen için ekran kararır” gibi birşey demişti.